ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΜΑΚΟΥΣ

Χρύσα Μελκίδη, Τα μουσουλμανικά μνημεία της Ξάνθης, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, 2007.
Το βιβλίο της Χρύσας Μελκίδη για τα μουσουλμανικά μνημεία της Ξάνθης είναι η καλύτερη αποτύπωση της ιστορίας και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας που έχουν τα τζαμιά της Ξάνθης. Τα μουσουλμανικά μνημεία της Ξάνθης δεν είχαν ως τώρα μελετηθεί. Ένας λόγος είναι η χρόνια έλλειψη επιθετικών αναπτυξιακών κριτηρίων στη διαχείριση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας της περιοχής. Ένας δεύτερος είναι η άγνοια του οθωμανικού πολιτισμού. Η μελέτη των μουσουλμανικών μνημείων της Ξάνθης είναι μια πρόκληση. Συμβάλλει σ’ αυτό που σήμερα αποκαλούμε «διαπολιτισμική προσέγγιση», δίνοντας στο βιβλίο εξαιρετική επικαιρότητα. Η μεθοδολογία είναι πρωτότυπη και εισάγει, για πρώτη φορά στην επιστημονική πρακτική, μια μακροσκοπική μέθοδο «ολιστικής ανάλυσης και πολλαπλής προσέγγισης», πέρα από τα ως τώρα καθιερωμένα για την τεκμηρίωση των αρχιτεκτονικών έργων. Χρησιμοποιήθηκε ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών ειδών πηγών, πολλές, διαφορετικές οπτικές γωνίες, επίπεδα και κριτήρια θεώρησης, με αξιοποίηση στοιχείων και από άλλες επιστήμες ή κλάδους.
Η αρχιτεκτονική των μουσουλμανικών μνημείων της Ξάνθης έχει τη σφραγίδα της κοινής ιστορίας, ειδικότερα όμως, της αλλαγής των παραγωγικών σχέσεων του τέλους του 19ου αιώνα στην πόλη και της αναπτυξιακής της πορείας, στην οποία συμμετείχαν όλες οι πληθυσμιακές ομάδες του τόπου, που χαρακτηρίζονταν από διαφορετικές πολιτισμικές φυσιογνωμίες (Έλληνες ορθόδοξοι, καθολικοί, Εβραίοι, Αρμένιοι, νέγροι απόγονοι παλιών δούλων και γύφτοι). Γι αυτό συνιστούν κοινή για όλους μας πολιτιστική κληρονομιά, αποπνέοντας, όπως πάρα πολλά μνημεία, μια αίσθηση ανθρώπινου μεγαλείου, επειδή ενσαρκώνουν την ατομική υπέρβαση και την αλληλεπίδραση διαφορετικών πολιτισμών, με αυθόρμητο και ειρηνικό τρόπο.

Η Χρύσα Μελκίδη σπούδασε αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ασχολείται με την έρευνα από το 1980. Έχει αναγορευτεί διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου ως Αρχιτέκτων Τουρκολόγος. Σημειώνουμε ότι είναι η πρώτη φορά που σε ένα επιστημονικό βιβλίο παρατίθεται στο τέλος περίληψη και στην πομακική. Συγχαίρουμε τη συγγραφέα, η οποία θεώρησε χρέος της να συμπεριλάβει την πομακική μαζί με την αγγλική και την τουρκική στις γλώσσες στις οποίες συνόψισε το μοναδικής σημασίας έργο της.