Εδώ μπαίνει θέμα δημοκρατίας

Εκεί που όλοι μας, καπνιστές και μη, είχαμε πιστέψει πως ο περιβόητος αντικαπνιστικός νόμος τον οποίον μας είχαν ανακοινώσει λίγο μετά το καλοκαίρι του 2010 δεν ισχύει πλέον, τουλάχιστον στο βαθμό που αρχικά ήθελε να τον εφαρμόσει η κυβέρνηση, το όλο θέμα επανήλθε στο προσκήνιο κι αυτή τη φορά με τον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας να μας ξεκαθαρίζει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι ο νόμος αυτός θα εφαρμοστεί κατά γράμμα κι ότι δε θα υπάρξει καμιά ελαστικοποίησή του.
Αυτό βέβαια μάλλον δεν το περίμενε ούτε ο υπουργός Υγείας, ο οποίος πιθανότατα σχεδίαζε τη μερική τροποποίηση του αντικαπνιστικού νόμου ώστε σε ορισμένες περιπτώσεις να επιτρέπεται το κάπνισμα. Μάλιστα την εξέλιξη αυτή πολλοί την ερμηνεύουν ως μια γενικότερη σύγχυση και ασυνεννοησία της κυβέρνησης, αφού φαίνεται ξεκάθαρα ότι σε κάποιες περιπτώσεις άλλα σκέφτεται και σχεδιάζει ο υπουργός κι άλλα τελικά μας ανακοινώνει ο πρωθυπουργός.
Σίγουρα όμως σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο νόμο υπάρχουν τόσοι παράμετροι που πρέπει να εξετάσει κανείς ώστε το αν υπάρχει ή όχι ασυνεννοησία ανάμεσα σε υπουργούς και πρωθυπουργό να μη μας ενδιαφέρει και τόσο πολύ. Καταρχήν αν όντως εφαρμοστεί κατά γράμμα, όπως είπε ο κύριος Παπανδρέου, ο αντικαπνιστικός νόμος, η κυβέρνηση θα έχει δώσει τη χαριστική βολή στους ιδιοκτήτες καταστημάτων εστίασης και ψυχαγωγίας αφού οι επίσημες στατιστικές δείχνουν πως το 80% των πελατών αυτών των καταστημάτων είναι καπνιστές κι αν από αυτούς έστω οι μισοί περιορίσουν λόγω του αντικαπνιστικού νόμου τις εξόδους τους πολύ σύντομα θα δούμε να μπαίνουν λουκέτα σε πολλά από αυτά.
Αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του πως εξαιτίας της οικονομικής κρίσης ο συγκεκριμένος κλάδος ήδη περνάει πολύ δύσκολες στιγμές και πολλοί επαγγελματίες καταφέρνουν με δυσκολία να καλύψουν ακόμα και τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησής τους, τότε μπορεί εύκολα να φανταστεί το μέλλον αυτών των επιχειρήσεων μετά την καθολική απαγόρευση του καπνίσματος εντός αυτών.
Ήδη η ομοσπονδία και τα κατά τόπους σωματεία των ιδιοκτητών εστιατορίων και καφέ μπαρ έχουν ζητήσει διάλογο με την κυβέρνηση και ξεκαθαρίζουν πώς αν εντός ενός μήνα αυτός δε γίνει, τα σταχτοδοχεία όλα θα είναι πάνω στα τραπέζια και το κάπνισμα στις επιχειρήσεις τους θα επιτρέπεται για τους πελάτες.
Κάτι ακόμα που προβληματίζει έντονα όλους όσους εμπλέκονται με το συγκεκριμένο νόμο είναι οι δυνατότητες ελέγχων που υπάρχουν αφού δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως το 80% σχεδόν των νέων καλλικρατικών δήμων δε διαθέτει δημοτική αστυνομία και οι μόνοι που μπορούν να διενεργήσουν προς το παρόν τους απαραίτητους ελέγχους είναι οι υπάλληλοι των διευθύνσεων υγείας, ο αριθμός των οποίων σε καμιά περίπτωση δεν επαρκεί ώστε οι έλεγχοι να είναι τακτικοί, σωστοί και αποδοτικοί.
Επίσης κανείς δεν ξέρει αν σε μικρές κοινωνίες όπως είναι η πόλη της Ξάνθης όπου όλοι μας λίγο πολύ γνωριζόμαστε, θα επιβάλλονται τα προβλεπόμενα πρόστιμα στους παραβάτες μιας και κατά τους περασμένους μήνες όπου θεωρητικά ίσχυε ο νόμος αυτός, οι αρμόδιοι για τους ελέγχους αρκούνταν απλά στις συστάσεις και δεν επιβλήθηκε ποτέ κανένα πρόστιμο.
Ακόμα όμως κι αν όλα τα παραπάνω έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε τα πάντα να λειτουργήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ο νόμος αυτός δεν παύει να είναι ένας από τους πιο αυστηρούς μέσα στην ευρωπαϊκή ένωση. Εδώ η κυβέρνηση, από τη μια διασφαλίζει το δημοκρατικό δικαίωμα των μη καπνιστών να προστατεύονται από τον καπνό των άλλων, αλλά παράλληλα καταπατά το αναμφισβήτητο δικαίωμα των καπνιστών να ευχαριστούνται την απόλαυσή τους αυτή, έστω κι έτσι κάνουν κακό στην υγεία τους.
Εδώ όμως μπαίνει και ένα πολύ σημαντικό κατά την άποψή μου ερώτημα. Ποιος ο πραγματικός λόγος της εφαρμογής αυτού του νόμου; Στόχος της κυβέρνησης είναι να προστατέψει την υγεία μας ή να γεμίσει τα άδεια κρατικά ταμεία με την είσπραξη των προστίμων που θα επιβάλλονται στους παραβάτες; Προσωπικά θεωρώ ότι ισχύει το δεύτερο αν και αριθμητικά δε μοιάζει να είναι και πολύ λογικό αφού τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να εισπραχτούν από τους φόρους που τους τελευταίους μήνες έχουν μπει στα τσιγάρα και οι οποίοι είναι κατά πολύ πολλαπλάσιοι. Τώρα όμως που ισχύει η απαγόρευση, οι φόροι αυτοί είναι δώρο άδωρο, αφού εκ των πραγμάτων η κατανάλωση των τσιγάρων θα μειωθεί και τα χρήματα που θα εισπραχτούν από τους φόρους θα είναι πολύ λιγότερα.
Αν η κυβέρνηση ήθελε να απαγορεύσει το κάπνισμα μόνο για να προστατέψει την υγεία μας, θα μπορούσε πολύ εύκολα να εκτινάξει την τιμή του ενός πακέτου τσιγάρων στα δέκα ευρώ. Έτσι θα το απαγόρευε και μάλιστα χωρίς νόμο, ελέγχους και πρόστιμα, όχι μόνο στους δημόσιους χώρους αλλά ακόμα και μέσα στα σπίτια μας.
Ξέροντας όμως το κυβερνητικό επιτελείο τη νοοτροπία του Έλληνα και την αδυναμία του να ανταποκριθεί στα όσα επιβάλλει ένας τέτοιος νόμος, επέλεξε αυτό το δρόμο, το δρόμο δηλαδή που δε θα σταματήσει ποτέ το κάπνισμα αλλά πιθανότατα θα φέρει αρκετά χρήματα στα κρατικά ταμεία. Ένας νόμος ακραίος αλλά όπως ξέρουμε, ποτέ τα άκρα δε δίνουν λύση σε ένα πρόβλημα. Το πιο σωστό και παράλληλα απόλυτα δημοκρατικό θα ήταν να βρεθεί ένας τρόπος εφαρμογής του νόμου που είχε προωθήσει αλλά ποτέ δεν εφάρμοσε η προηγούμενη κυβέρνηση. Τα μεγάλα δηλαδή από άποψη τετραγωνικών μέτρων μαγαζιά να υποχρεωθούν να έχουν εντός τους ειδικά διαμορφωμένο χώρο για εκείνους που δεν καπνίζουν και τα πιο μικρά μαγαζιά να μπορούν να εντάσσονται σε μια από τις δύο κατηγορίες, να επιλέγουν δηλαδή αν θα είναι μαγαζιά καπνιζόντων ή μη καπνιζόντων.
Σίγουρα τα περισσότερα από αυτά θα επέλεγαν να είναι μαγαζιά καπνιζόντων, αλλά αυτό σημαίνει πως και τα ελάχιστα που θα επέλεγαν να είναι μη καπνιζόντων, θα είχαν δουλειά, θα είχαν μια σταθερή πελατεία, αυτούς που δεν καπνίζουν. Αυτό άλλωστε φάνηκε ξεκάθαρα και από την περίοδο εφαρμογής του νόμου Αβραμόπουλου όπου τα λίγα καταστήματα που είχαν επιλέξει να είναι μη καπνιζόντων είχαν αρκετή δουλειά αφού τα επέλεγαν όλοι όσοι δεν καπνίζουν.
Αν λοιπόν ο βασικότερος λόγος της εφαρμογής κατά γράμμα αυτού του νόμου δεν είναι εισπρακτικός, τότε το υπουργείο Υγείας αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός θα πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο τροποποίησής του ώστε να μη θιγεί το δικαίωμα καμίας κατηγορίας πολιτών, ούτε αυτών που καπνίζουν ούτε εκείνων που δεν καπνίζουν. Διαφορετικά το μόνο που θα καταφέρουν είναι να μας πείσουν πως ο μοναδικός τους στόχος είναι η είσπραξη χρημάτων από τα πρόστιμα που θα επιβάλλονται και όχι η εφαρμογή ενός σωστού και κυρίως δημοκρατικού νόμου.
Και σίγουρα ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης αυτής της θανατηφόρας συνήθειας είναι η παιδεία, η ενημέρωση του παιδιού για τους κινδύνους που εγκυμονεί ο καπνός από τα πρώτα χρόνια και η δημιουργία μιας άλλης συνείδησης. Αυτά όμως για τη χώρα μας είναι λόγια ψιλά.

Σ. Καραχότζα